De gloed van Sint-Petersburg (Jan Brokken)

Het verschil tussen een goed en een slecht boek (of toneelstuk/film/documentaire/schilderij): van een goed boek krijg je zin. Je wilt méér weten van de schrijver, of onthoudt naam/titel van een andere schrijver die in het boek wordt aangeprezen. Van slechte boeken word je chagrijnig en moedeloos.

Jan Brokken houdt van Rusland en de Russische schrijvers en componisten. Dan is Sint-Petersburg een uitgelezen plek om te bezoeken. In 1975 bezocht hij de stad, toen nog onder het juk van de sovjets. Veertig jaar later dwaalt hij er opnieuw rond en verbaast zich over de ontstane verschillen en tegelijkertijd over de onveranderlijkheid van de stad. Brokken weet veel en deelt achteloos die kennis met ons, als een ideale reisleider. Petersburg is een bijzondere stad met al die barokke huizen, nu maak je kennis met de inwoners.

Achmatova, de dichteres die jarenlang iedere dag stond te wachten bij de gevangenispoort om haar zoon pakketjes te brengen. Binnen kreeg haar zoon te horen dat zijn moeder alleen geïnteresseerd was in ontmoetingen met buitenlandse ‘spionnen’ en niets om hem gaf. De sovjets durfden geen vinger naar haar uit te steken en troffen haar via een omweg. Dostojevski kreeg gratie terwijl hij al voor het vuurpeloton stond. Hij  werd daarna verbannen naar Siberië. Als jonge schrijver verdiende hij fortuinen en vergokte later alles. De dichter Osip Mandelstam werd verboden en stierf in een Siberisch kamp. Zijn vrouw leerde al zijn gedichten uit haar hoofd en zorgde dat ze bewaard bleven.

Volgens Dostojevski onderscheidt de Rus zich door het vermogen te lijden. De soldaten van Napoleon werden ontmoedigd toen ze zagen hoe Russische soldaten zich niets aantrokken van doodsgevaar. Erger dan hun leven kon het toch niet worden. Dat vermogen tot omgaan met lijden vind je vaak terug in de Russische literatuur, soms pathetisch (bij Dostojevski wordt wel érg vaak gebivakkeerd in een vochtige zolderkamer bij een flakkerend en walmend kaarsje) maar vaker meeslepend. Een dikke Russische roman lees je bijna altijd uit.

Brokken enthousiasmeert. Meteen een bundel van Achmatova en de autobiografie van Berberova besteld, een schrijfster die de geschiedenis van de Sovjet-Unie vanaf het begin heeft meegemaakt. En méér van Brokken willen lezen. De kozakkentuin, over de vriendschap tussen Dostojevski en Von Wrangel, heel intrigerend. En dat boek over de boekhandelaar van zijn vader, zou dat in de bibliotheek staan?
Kortom: een goed boek.

Meer informatie over Jan Brokken: www.janbrokken.nl

 

 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *