Dorpelingen verschillen van stedelingen. Ze hebben een collectief geheugen en daarom moeten ze voorzichtig zijn in de omgang met elkaar. Want morgen heb je weer met elkaar te maken. Eilanders lijken op dorpelingen, maar zijn nog sterker tot elkaar veroordeeld. Urk was eeuwenlang een dorp én een eiland.
Journalist Declercq heeft in 2009 tevergeefs geprobeerd van binnenuit een Urker moordzaak te verslaan. In één dag dring je niet tot de Urkers door. In 2019 waagt hij een nieuwe poging. Hij neemt zijn intrek bij een gastgezin, leest zoveel mogelijk en zoekt de mensen voorzichtig op. Hij gaat naar kerkdiensten van alle gezindten, drinkt mee in het café, zoekt zaterdagavond de jeugd op en gaat mee met een Urker visserschip de zee op.
Langzaam neemt de bevolking hem in vertrouwen, soms anoniem, soms niet. Het benauwt hem, vooral de strenge gereformeerde mores waar eigenlijk niet aan valt te ontkomen. Kritiek wordt weggestopt. Jongeren die ’s zaterdags helemaal los gaan op drank en coke, zitten de volgende dag hun kater uit in de kerk.
De combinatie kleine gemeenschap/streng geloof/visserij zorgt voor een vreemde mix. Alles komt aan bod, van kerkscheuringen tot een Urker erfelijke ziekte, van woede over Europese vangstquota tot cokesmokkel. Toch zijn veel Urkers gek op het dorp. Het is bekend, je weet wat je hebt en uiteindelijk kies je een jongen of een meisje uit het dorp om mee te trouwen en een groot gezin te stichten. En die drugs? Ach, we zijn allemaal jong geweest.
Toch verandert er iets. Radio en tv kun je verbieden, internet niet. Jongeren (en nieuwsgierige volwassenen) zien veel meer van de wereld dan vroeger. Hoe gaat Urk daarmee om?
Een zeer leesbaar boek over een bijzondere gemeenschap. Eind jaren vijftig heeft mijn vader gesolliciteerd naar een baan op Urk. Afgewezen. Hij was van de goede partij (ARP) maar wellicht niet recht genoeg in de leer. Mijn moeder was er niet rouwig om dat de baan niet doorging. Na lezing van dit boek heb ik daar alle begrip voor.
