Voor wie in deze barre tijden denkt dat het dieptepunt is bereikt: lees een willekeurig boek van Dostojewski. Er klinkt om de haverklap een gil van ontzetting, voortdurend verliezen mensen het bewustzijn waarna ze op het randje van de dood zweven en er vloeien liters tranen.
Dostojewski schrijft boeken zoals je die voor ogen hebt als je aan Russische romans denkt. Er wordt voortdurend Geleden. Ook in deze korte roman. De hoofdpersoon Nètotsjka groeit op in erbarmelijke omstandigheden: kou, honger, een armoedige kamer met een flakkerende kaars, een ziekelijke moeder en een dranklustige mislukte violist als stiefvader die zich een onbegrepen genie voelt. De dochter doet er alles aan om anderen gelukkig te maken, ook in de betere kringen waar ze terecht komt na de dood van haar ouders.
Karel van het Reve kan slecht tegen de overdaad aan emotie die Dostojewski zo gul over ons heen stort. Ook De verstotene zal wat dat betreft geen genade in zijn ogen vinden. Hij noemt het keukenmeidenromans in de literatuur, al vindt hij Misdaad en straf en Aantekeningen uit een dodenhuis meesterwerken. Dat laatste boek is een verslag van Dostojewski’s gedwongen verblijf in Siberië, boeiend om te lezen, met een prachtig taalgebruik. Hier geen plaats voor zenuwinzinkingen en dergelijke, dat zou ongepast zijn.
Van het Reve zet leven en werk van Dostojevski in 25 pagina’s helder op een rijtje. Een onaangename man die moeilijk met het leven om kon gaan (gelukkig werd het beter toen zijn tweede vrouw zijn zaken ging behartigen), maar boeken heeft geschreven die indruk maken. Tip: één Dostojevski per jaar, niet alle tien delen verzameld werk achter elkaar erdoorheen jassen.