The Painted Bird (Václav Marhoul) en Shirley (Josephine Decker), films die we gemist hebben in het grotendeels bioscooploze 2021. In de Volkskrant-box van afgelopen jaar zat zelfs geen enkele film die we hadden gezien. Dan maar thuis op de bank met nootjes en een glaasje prik naar de films kijken, met de net opgezette kerstboom als geurdecor.
De twee films staan diametraal tegenover gezelligheid. The Painted Bird, verfilming van het schokkendste boek dat ik ooit las, toont in stemmig zwartwit de belevenissen van een zwervend weeskind in Oost Europa tijdens de oorlog. De wereld is hem vijandig gezind, de Duitsers omdat het jongetje er Joods uitziet, de Kozakken omdat dat brandstichtende moordende verkrachters zijn en de boerenbevolking is bijgelovig, drankzuchtig, achterdochtig en wreed. Eerst is het jongetje vooral toeschouwer, maar later in het verhaal neemt hij het lot in eigen hand. Een Russische soldaat heeft het hem geleerd: oog om oog, tand om tand. Na alle verschrikkingen die hij heeft meegemaakt, heeft hij daar geen moeite mee.
Wat ik me altijd afvraag: hoe krijg je een kind zover om voor de camera zo overtuigend te spelen? Of is het geen spelen en zal Petr Kotlár voor altijd herinnerd worden aan zijn rol als zwijgend jongetje met indringende donkere ogen in een indringende film.
Shirley, ook een boekverfilming, is een combinatie van Rosemary’s Baby en Who’s Afraid of Viginia Woolf. In een Amerikaans stadje trekt een jong stel in bij een professor en Shirley Jackson, zijn vrouw, die horrorverhalen schrijft. Waan en werkelijkheid lopen door elkaar, er wordt veel gedronken, de mannen gaan vreemd, de jonge vrouw is eerst doodsbang voor de schrijfster, maar later is er een broeierige spanning tussen beiden.
Elisabeth Moss, gespecialiseerd in vrouwen met een doordringende blik, als Shirley Jackson, en Odessa Young als de jonge Rose, trekken de meeste aandacht naar zich toe. De mannenrollen zijn oppervlakkiger, minder opvallend. Ook een enge film, onderhuidse spanning die je aandacht goed vasthoudt. De gruwlijkheden zijn anders, subtieler dan in The Painted Bird, maar maken toch indruk. Als kijker moet je méér doen, en deze kijker vindt dat prettig.
