Animal Farm en 1984 heb ik gelezen op de middelbare school. Omdat, nou ja, je die nou eenmaal moest hebben gelezen. Zou de Koude Oorlog er iets mee te maken hebben gehad? Ik weet niet of ik toen had genoten van The Road to Wigan Pier en Down and Out in Paris and London, maar nu wel.
Het is bijna onvoorstelbaar dat de boeken bijna een eeuw oud zijn, zo kraakhelder van taal en ideeën. De documentaires zouden vandaag geschreven kunnen zijn. Participerende journalistiek, jawel, al kostte het Orwell zijn gezondheid. De tuberculose die hij waarschijnlijk had opgelopen in zijn daklozentijd, werd hem in 1950 fataal.
Wigan Pier gaat over de mijnwerkers in Noord Engeland. Hij beschrijft hun leven door hun huizen te bezoeken en mee de mijnen in te gaan. 400 meter diep en dan nog bijna kruipend naar de werkplek kilometers verderop. Ziekte en aandoeningen als gevolg van de helse omstandigheden en amper genoeg loon (en daarna steun) om van te leven.
Het tweede deel gaat dan ook over de socialistische overtuiging van Orwell. Niks communisme, maar socialisme. Dat betekent dat je een eerlijk loon verdient en door je baas fatsoenlijk wordt behandeld.
Down and Out beschrijft het doucheputje van de samenleving in Parijs en London. In Parijs is er nog werk als afwasser, het laagste van het laagste in een restaurant, in London is het leven één lange voettocht van nachtopvang naar nachtopvang. Daar mag je maar één nacht slapen, zodat je daarna weer op pad moet. Iedereen rookt, als er geld is wordt er, als het maar even kan, tabak gekocht en anders worden er sigaretten gedraaid van weggegooide peuken.
Orwell stelt voor om in Engeland die daklozen iets te doen te geven, al is het maar hun eigen groente te verbouwen bij een daklozenopvang. Daarnaast geeft hij helder aan wat het verschil is tussen de armen en de rijken. Een dakloze is geen luie uitvreter met een slecht karakter, maar simpelweg iemand zonder geld die door de samenleving wordt gedwongen een nutteloos leven te leiden en door dat leven is geworden wie hij is.
Ik weet niet of deze boeken mijn leven hebben veranderd, maar het valt me de laatste tijd opeens op dat er veel peuken op straat liggen.
